Hilful Fudul Ne Demek?
Sözlükte “antlaşma, ittifak, pakt, federasyon, akit, yemin” anlamlarına gelen “ hilf – حلف” kelimesinin çoğulu “ahlâf – أحلاف ”tır. 1 Terim olarak Cahiliye Döneminde Arap kabilelerinin veya şahısların yardımlaşma, dayanışma ve himaye amacıyla yaptıkları antlaşma ve ittifakları ifade eder. “fazl – فضل ” kelimesi ise sözlükte “artık, fazla, geride kalan, üstünlük, iyilik, lütuf, ihsan, kibarlık, nezaket, fazilet, erdem, hikmet” anlamlarına gelir. Çoğulu “fudûl – فضول ” dür. 2 Bu bağlamda isim tamlaması halinde kullanılan “Hılfu’l-fudûl – حِلفُ الفُضولِ” terimine, “fazilet sahiplerinin antlaşması” ya da “faziletli olanların yemini” diyebiliriz.
Hilful Fudul bir anlamda insana insan olarak değer verip, din dil ırk ayrımı yapmaksızın erdemli ve ahlaklı insanlarla ortak birliktelikler oluşturup, insanlığın ortak vicdanını harekete geçirerek zulme ve adaletsizliğe karşı birlikte adalet mücadelesi vermenin somutlaşmış ifadesidir.
1 Cevherî, (Ebû Nasr İsmail b. Hammâd), Tâcu’l-Luğa, I-II, 1382, II, 16; el-İsfehânî, Râgıp, Mu‘cemu Mufredâti Elfâzı’l-Kuran, nşr. Nedîm Maraşlı, Dâru’l-Katibi’l-‘Aza, tsz, s.128; ez-Zebîdî, (Muhibuddin Ebû Feyz), Tâcu’l-Arûs Min Cevâhiri’l-Kamus, I-X, Dâru’l-Fikr, 1308, VI, 75.
2 İbn Manzûr, Lisânu’l-Arab, XI, 525; Zebîdî, Tâcu’l-Arûs Min Cevâhiri’l-Kamus, VIII, 61; Âsım Efendi, Kamus Tercemesi, I-IV, İstanbul, 1305, IV, 27.